ÜRGÜP SİVRİSİ – TOHUMLUK
Kabak çekirdeği
tohumluğunda genel olarak tek tip bir tohumluk
bulunmamakla birlikte Ürgüp kabak çekirdeğini diğer
bölgelerdeki kabak çekirdeklerinden ayırt eden en büyük
özellik çekirdeğin tipi ve kavrulma şeklidir. Ürgüp’te
‘’Ürgüp Sivrisi’’ dediğimiz çekirdek yetiştirilir. Ürgüp
sivrisi; Uzun, dar, kenarları kalın, kökçüğün çıktığı
yer sivri, beyaz ve kabuğundan çok rahat ayırt
edilebilen bir çekirdektir.
Ürün Özellikleri
Ürün ebatları 9mm.
ile 11 mm. arası değişmektedir. İsteğe göre
şekillendirilecektir.
En çok ekilen ve
tezgahlık diye bilinen bir türdür.
Nevşehir’in ilçesi
olan Ürgüp’ün meşhur kabak çekirdeğidir.
Özelliği enine dar
boyuna uzun olmasıdır.
Kabak Çekirdeği ( 9 -8-7mm)
Ürün Özellikleri
Ürün ebatları 7mm.
ile 9 mm. arası değişmektedir. İsteğe göre
şekillendirilecektir.
Nevşehir’in Kaliteli Kabak
çekirdeğidir.
GENEL BİLGİ
Kuru yemişlerin padişahı olan kabak çekirdeği biz Ürgüplüler için vazgeçilmez bir lezzettir. Bölgemizde kabak çekirdeği yetiştiriciliği Patates, Buğday ve Üzümden sonra 4. sırada yer almaktadır. Ürgüp’te başta ekolojik faktörlerin uygun olması, tarımının kolay olması , lezzetinin çok güzel olması, kıraç ve sulu arazide yetiştirilebilmesinden dolayı tarımı gittikçe yaygınlaşmaktadır. Kabak çekirdeği tohumluğunda genel olarak tek tip bir tohumluk bulunmamakla birlikte Ürgüp kabak çekirdeğini diğer bölgelerdeki kabak çekirdeklerinden ayırt eden en büyük özellik çekirdeğin tipi ve kavrulma şeklidir. Ürgüp’te ‘’Ürgüp Sivrisi’’ dediğimiz çekirdek yetiştirilir. Ürgüp sivrisi; Uzun, dar, kenarları kalın, kökçüğün çıktığı yer sivri, beyaz ve kabuğundan çok rahat ayırt edilebilen bir çekirdektir.
YETİŞTİRİCİLİĞİ: İklim Ve Toprak Özellikleri: Sıcaklık ve kuraklıktan hoşlanmaz en iyi gelişme sıcaklığı 20-25 C’dir. Yetiştiriciliği boyunca iklim dalgalanması gelişmeyi yavaşlatır. Vejetasyon süresi 140-160 gün olup gündüzleri sıcak geceleri serin geçer. Gece-gündüz sıcaklıkları seri bir şekilde devam eder. Kabak ışığı seven bir bitkidir. Bazı çiftçilerimiz ağaçların arasında yetiştirmekte fakat verim ve kalite alınamamaktadır. Uzun süreli kuraklık ve aşırı nem mantari hastalıkların yayılmasına neden olur. Bu nedenle yetiştirme dönemi ve yerinin çok iyi seçilmesi gerekir. Toprak isteği bakımından, humus miktarı fazla, gevşek ve besin maddesince zengin, orta ağır topraklarda ideal yetiştiriciliği yapılır. Ağır ve kumlu toprakları sevmez. İdeal toprak ph’sı 6-7 civarında olmalıdır.
Gübreleme: Gübrelemede öncelikle tavsiyemiz toprak analizi yaptırılması, ama standart gübrelememiz, sonbaharda dekara 3-4 ton yanmış ahır gübresi verilip toprağın 40-50 cm derinliğine işlenmesi gerekir. Fosforlu ve azotlu gübrelerin 2/3 ekimle birlikte toprağa verilmeli , geri kalanı yan dalları çıkarmaya başlayınca boğaza verilmelidir. (Amonyum Sülfat %21N dekara/20kg. TSP Dekara /25kg karıştırılıp ekimle birlikte verilebilir.) Üstten gübrelemede ise yapraklar 3-4 adet olunca bir sırt tulumbasına 300gr./ 15-30-15 olan özel gübrelerden 15 gün ara ile 3 defa kullanılabilir. Hasat’a 1 ay kala potasyum nitrat gübresinden dekara 1 kg. bu gübreyi verdikten 15 gün sonra 2. potasyum nitrat uygulaması dekara 1.5 kg verilmelidir.
Ekime hazırlık: Ekime başlamadan önce ekilecek arazinin sonbaharda sürülmüş olması gerekir. İlkbaharda ekimden 15 gün önce toprağın tekrar sürülmesi gereklidir. Tohum çimlenmesi ve gelişmesi için iyi bir tohum yatağı hazırlanması gerekir. Tohum, için bir önceki yıl üretilen çekirdeğin dolgun, iri taneli ve üzeri deforme olmamış olanı seçilir. Ekime mayıs ayının ilk haftası başlanıp, toprak sıcaklığının 10-12 C olduğu zaman yapılır. Ürgüp’te doğrudan toprağa ekim yöntemi ekimi ve dikimi yapılır. Ekim ocak vari ekim olup,3-5 cm derinliğe her ocağa 2-4 adet tohum kullanılır. Dekara sulu şartlarda 1,5-2 kg tohum kullanılır. Kabak çekirdeğin bin dane ağırlığı 2500-5000 adet arasında değişir. Tohumlar; sulu şartlarda sıra arası 100 cm, sıra üzeri 50cm , kıraç şartlarda ise sıra arası 200cm , sıra üzeri 100 cm olarak ekilmelidir. Tohumların topraktan çıkışı toprağın tavına ve iklime göre değişmekle birlikte 10-12 gün arasında çıkar.
Çapalama: Tohumlar 10-12 gün sonra topraktan çıkar. Her ocakta 1 adet bitki bırakılmak üzere ocaklarda seyreltme yapılır. Seyreltme ile beraber çapa yapılarak topraktaki kaymak tabakası kırılarak bitkinin kökünün hızlı gelişmesine teşvik edilir. Sonrasında 15-20 gün ara ile en az 2 defa daha çapa yapılması gerekir. Çapa ile hem bitkinin boğaz doldurması yapılır hem de yabani otlardan temizlenmiş olur. Bitkiye ne kadar çok çapa yaparsak kök gelişimi ve çekirdek sayısı o kadar fazla olur.
Sulama: Kabak’ta ekolojik şartlar baz alınarak ilk meyvelerin %70 ‘i görülüne kadar sulama yapmaktan kaçınılmalıdır. Meyvelerin %70 görüldükten sonra 1.sulama yapılmalıdır. Bölgede sulama karık usulü ve yağmurlama şeklinde yapılmalıdır. Sulamadan 2-3 gün sonra toprağın tavına göre boğaz çapası yapılmalıdır. Çapa yapmadan önce eğer bitkiye yaprak gübresi yapılmamış ise mutlaka boğaz gübresi verilmelidir. Azotlu gübrelerden dekara /3 kg her sulama sonrası çapa öncesi verilmelidir. Sulama ise her 15 günde bir yapılmalıdır. Toplam vejetasyon süresince ortalama 5 defa sulama yapılmalıdır.
Hasat: Kabak da son sulama işlemi ağustos sonu Eylül başı gibi yapılır. Sulamadan sonra çekirdeğin olgunlaşması için 1 ay arazide kendi halinde bekletilir. Sonra saplarından koparılarak 15 günde arazide pişmesi için bekletilir. Bu bekletmedeki kasıt çekirdeğin kabaktan daha iyi ayrılmasını, biraz daha irileşmesini sağlamaktır. 1,5 aylık dinlenmeden sonra kabaklar çekirdeğinden ayırt edilmek üzere araziden toplanır. Çekirdek ayıklama işlemi ister makine ile ister elde ayıklama ile yapılabilir. Çıkarılan çekirdekler temizlenip güneşte kurutulur.
Kavrulması: Ürgüp çekirdeğini diğer bölgelerdeki çekirdeklerden ayırt eden en önemli özellik kavrulma yöntemidir. Yöremizin kendine has bir çekirdek kavurma yöntemi olup özel bir harç hazırlanarak kavrulur. Bu harç hem çekirdeğe özel bir koku vermekte hem de lezzetini artırmaktadır.
Çekirdek kişilerin isteğine göre ister yaş kavrulur istenirse kuru kavrulur. Çekirdeklerimiz orta büyüklükteki fırın tavalarında kavrulur. Fırın tavaları yaş çekirdek için 7,5 kg, kuru çekirdek için 6 kg almaktadır. 7.5kg yaş çekirdek için yaklaşık 1 çorba kaşığı Un, 150gr. Tuz karıştırılarak çekirdeğin üzerine serpilir. Taş fırında pembeleşinceye kadar kavrulur. Kuru çekirdek için ise 6 kg kuru çekirdeğe yaklaşık 250 ml süt , 1 çorba kaşığı un, yaklaşık 75-100gr tuz kullanılır.
Ürgüp genelinde çekirdeğimiz yaş olarak kavrulur. Hem depolama kolaylığı sağlar, hem de lezzet ve kokusu daha hoş olur.
KABAK ÇEKİRDEĞİNİN FAYDALARI
Bilim adamlarımızın bir sağlık bankası olarak gördükleri kabak çekirdeği vücudumuzda neden gereklidir;
* İçindeki fosfordan dolayı, kemik ve dişlerin oluşumu, kalp kasının kasılması böbrek ve fonksiyonlarının düzenlenmesi için,
* İçindeki B15 vitaminin kolesterolü düşürdüğü için,
* Lifli bir besin olduğu için (lifli besinlerin kan şekerinin daha dengeli yükselmesini sağladığı, kabızlık ve kanser türlerinin önlenmesinde yararlı olduğu saptanmıştır.)
* Kabak çekirdeği yağının prostat kanserinin önlenmesinde yardımcı olduğu için,
* Kabak çekirdeği yağının bol oranda E vitamini içerdiği için (bilindiği gibi E vitamini hücre zarının okside olarak erken bozulmasına engel olan Hücre zarı ve hücreyi sağlıklı tutan bir özelliğe sahiptir. E vitamini vücutta yeterli alındığı zaman geç ihtiyarlıyor, ihtiyarladığınızda genç bir ihtiyarlık dönemi geçiriyorsunuz)
* Vücuttaki kurt ve şerit düşürülmesinde yardımcı olduğu için (her gün sabah aç karnına 1 avuç kavrulmamış çekirdek yenilmesi tavsiye edilir.)
